طی بیش از یک دههای که از عمر معماری سازمانی در ایران میگذرد با وجود دستاوردهای گسترده کشور در این حوزه، یکی از مشکلات مهم عدم وجود چارچوب ملی و مدلهای مرجع دولت الکترونیکی در کشور بوده که نتیجه آن بروز چالشها و موانعی در راه موفقیت طرحهای معماری بوده است(گزارش آسیب شناسی طرح های معماری سازمانی). فقدان یک چارچوب و متدولوژی مشخص معماری در کشور باعث شده دستگاههای اجرایی که در سالهای گذشته اقدام به تدوین و پیادهسازی معماری سازمانی نمودهاند، هرکدام از یک چارچوب یا الگوی جهانی استفاده کنند. در نتیجه خروجیهای تولید شده تعاملپذیر و هماهنگ نبوده، حتی بعضا با الزامات و سیاستهای توسعه فاوا در کشور نیز منطبق نباشند. در مقابل، کشورهای پیشرو در حوزه معماری نسبت به تدوین چارچوب و مدلهای مرجع معماری در سطح ملی اقدام نموده و هدایت کلان سازمانها در انجام طرح های معماری و دولت الکترونیکی را برهمین اساس به عهده گرفته اند.
در همین راستا باتوجه به مواد مستقیم و غیرمستقیم مرتبط با موضوع مندرج در “ضوابط فنی و اجرایی توسعه دولت الکترونیکی” مصوب ششمین جلسه شورای عالی فناوری اطلاعات کشور در تاریخ 1392/12/20 ، “آیین نامه توسعه خدمات الکترونیکی دستگاه های اجرایی” مصوب یکصد و شصت و چهارمین جلسه شورای عالی اداری در تاریخ 1393/4/10 و “آیین نامه اجرایی بند الف ماده 46 قانون برنامه پنجم توسعه ج.ا. ایران” (بویژه بند ط از ماده 2)، ضرورت تدوین چارچوب و برنامه ملی معماری (فناوری اطلاعات) سازمانی کشور با الگوبرداری از تجارب موفق جهانی در دستور کار قرار گرفت.
چارچوب معماری سازمانی ایران(Iran Enterprise Architecture Framework:IEAF) شامل چهار مولفه اصلی “چارچوب و روش شناسی” ، “مدلهای مرجع ملی”، “مدلهای مرجع بخشی” و “برنامه ترویج و استقرار” است.
مدل مرجع عملکرد به عنوان یکی از شش مدل مرجع “چارچوب معماری سازمانی ایران” دربردارنده طبقهبندی جامعی از سنجههای عملکرد در دستگاهها است که تصویری منسجم و جامع از مؤلفههای کسبوکار و ارتباط آنها با اهداف و نتایج راهبردی را ارائه میدهد.
این مدل با برخورداری از رویکردی سیستمی در حوزه عملکرد یک سازمان، سنجههای مورد نیاز برای مدیریت و پایش ورودیها، عملیات و خروجیهای سازمان را مشابهبا یک سیستم تعریف و تعیین نموده و بهاینترتیب پیشنیازهای مورد نیاز در راستای تحقق نتایج مورد انتظار را فراهم میکند.
مدل مرجع خدمات کسبوکار به عنوان یکی از شش مدل مرجع چارچوب معماری سازمانی ایران، دربردارنده ساختار طبقهبندی و نمونه الگوهای کارکردهای(خدمات) دولت، مستقل از دستگاه ارایه دهنده آن است. به عبارت دیگر این مدل، کارکردها و خدمات دولت را بهصورت جامع و از نگاه ذینفعان توصیف مینماید و از آنجا که این طبقهبندی براساس دستگاههای اجرایی نیست، کارکردها و خدمات بیندستگاهی را نیز پوشش میدهد.
این مدل، تصویر کلان معماری کارکردهای(خدمات) دولت را ترسیم مینماید تا در مرحله بعد هر دستگاه اجرایی جزئیات و نحوه پیادهسازی این نقشه کلان را در قالب جزئیات معماری سازمانی خود تدوین و پیادهسازی نماید. همچنین این مدل به توصیف آنچه باید انجام شود(کارکردها/خدمات) میپردازد و تعیین چگونگی انجام(فرایندها و روالها) را به دستگاههای اجرایی و متولیان فرآیند واگذار نموده است.
مدل مرجع فناوری به عنوان یکی از شش مدل مرجع چارچوب معماری سازمانی ایران دربردارنده ساختار طبقهبندی فناوریها، استانداردها و ابزارهای فناوری اطلاعات در راستای ارایه سرویسهای فاوا به ذینفعان است. این مدل، طبقهبندی همه فناوریها و استانداردهای فناوری اطلاعات را با نگاه سرویسمحور ارایه نموده و اصول و رهنمونهایی برای استفاده از آن در سطح دستگاههای اجرایی ارایه مینماید.
این مدل تصویر کلان معماری فناوری دولت را ترسیم مینماید تا در مرحله بعد هر دستگاه اجرایی جزئیات و نحوه پیادهسازی این نقشه کلان را در قالب جزئیات معماری سازمانی خود تدوین و پیادهسازی نماید.