1- تعریف مدرن‌سازی آی‌تی
مدرن‌سازی آی‌تی (IT Modernization) به معنای پروسه‌ای از توسعه و نوسازی نرم‌افزارهای کاربردی موروثی و زیرساخت‌های فرسوده در جهت ایجاد چابکی سازمانی، نوآوری کسبوکاری و کاهش هزینه‌های سنگین نگهداشت زیرساخت‌های فرسوده آی‌تی است. مدرن‌سازی مستقیما در افزایش امنیت فناوری اطلاعات و بهبود مکانیزم‌های کنترلی و مقابله با تهدیدات اثر دارد.
در گذشته، فناوری اطلاعات (آی‌تی) اغلب به عنوان یک واحد پشتیبانی درنظر گرفته می‌شد که اگرچه مفید و حامی کسب‌وکار بود، اما مستقیما پیشران و اهرم تحول و نواوری محسوب نمی‌شد، اما امروزه این شرایط به کلی دگرگون شده است و می‌توان گفت در اغلب سازمان‌ها، مهمترین اهرم نواوری و رشد کسب‌وکار، آی‌تی (تحول دیجیتال) است. با وجود این نقش مدرن آی‌تی در سازمان، اما باید گفت تشکیلات آی‌تی همچنان سنتی و غیرچابک است و نرم‌افزارهای موروثی (فرسوده) و داده‌های غیریکپارچه بخش مهمی از بودجه و منابع را مصرف می‌کنند بدون آنکه ارزش آفرین باشند. در چنین شرایطی “ترند مدرن‌سازی آی‌تی” مطرح می‌شود.
2- اهمیت مدرن‌سازی آی‌تی برای کسب‌وکار
ضرورت و فشار برای مدرن‌سازی/نوسازی آی‌تی هرگز به‌اندازه امروز نبوده است چنانچه هر سازمان خودر را یک کسب‌وکار دیجیتال می‌داند. براساس نتایج پژوهشی جدید، 87% از رهبران کسب‌وکار، مدرن‌سازی آی‌تی را عاملی کلیدی برای موفقیت کسب‌وکار بیان کرده‌اند.
بدون “مدرن‌سازی/نوسازی آی‌تی“، شکاف میان توانمندی و پتانسیل آی‌تی با اهداف و انتظارات کسب‌وکار در عصر دیجیتال پرشدنی نیست و آی‌تی به عنوان گلوگاه رشد و تحول دیجیتال معرفی خواهد شد. لذا “مدرن‌سازی آی‌تی” موضوعی فنی و مربوط به خود واحد آی‌تی نیست، بلکه ضرورتی استراتژیک برای بقا و رشد کسب‌وکار در عصر دیجیتال است.
به گزارش موسسه معتبر فورستر، رهبران سازمان و نه فقط مدیران آی‌تی، اهمیت ویژه‌ای به پروسه “مدرن‌سازی آی‌تی” می‌دهند، زیرا دریافته‌اند که آی‌تی مدرن که دو ویژگی کلیدی پایداری و چابکی را داشته باشد، شالوده و اهرم هر نوع تحول (تحول کسب‌وکار، تحول دیجیتال) محسوب می‌شود.
3- تعریف نرم‌افزار موروثی (Legacy Application)
سیستم‌های (نرم‌افزارهای) موروثی در ادبیات فناوری اطلاعات معادل آن دسته از نرم‌افزارها یا سکوهای نرمافزاری هستند که باوجود اینکه متد، فناوری و معماری آن‌ها “منسوخ” شده است همچنان در سازمان استفاده می‌شوند. ویژگی این سیستم‌ها لزوما “سن” بالا نیست، بلکه ممکن است یک نرم‌افزار نسبتا جدید نیز به‌دلیل کیفیت پایین طراحی و تولید، به سرعت به دسته نرم‌افزارهای موروثی بپیوندد. سیستم‌های موروثی معمولا چالش‌های مهمی برای سازمان به همراه دارند: از نظر سکوهای نرمافزاری و فناوری قابل ارتقاء نیستند و به همین جهت در معرض تهدیدات امنیتی هستند، قابلیت توسعه کارکردی و به‌روزرسانی منطق کسبوکاری ندارند، هزینه نگهداشت و پشتیبانی آن‌ها بالا است و در نهایت کمتر متخصص آی‌تی برای پشتیبانی از آن‌ها وجود دارد.
نرم افزارهای منسوخ و موروثی، بیشترین ریسک نشت اطلاعات و آسیب‌پذیری دربرابر حملات سایبری را دارند و نکته مهم اینکه هرگونه هزینه برای امن‌سازی این محصولات فرسوده و از رده‌خارج نه‌تنها توجیه اقتصادی ندارد بلکه موثر نیز نخواهد بود. تنها راهکار، مدرن‌سازی و نوسازی این نرم‌افزارهای فرسوده است بگونه‌ای که هم با نیازهای نوین کسب‌وکار انطباق داشته باشند و هم به فناوری‌های روز و قابل توسعه مجهز شوند.
گزارش شده که فقط در بخش دولتی آمریکا بیش از 100 بیلیون دلار سالانه برای نگهداشت نرم‌افزارها و زیرساخت‌های فرسوده (موروثی) هزینه می‌شود که این مبلغ بخش مهمی از کل بودجه آی‌تی در دولت است.
مهمترین ویژگی‌های نرم‌افزارهای موروثی و فرسوده در شکل زیر تبیین شده است:
4- مدرن‌سازی نرم‌افزارهای موروثی (Legacy Applications Modernization)
مدرن‌سازی نرم‌افزارهای موروثی پروسه‌ای است که نرم‌افزارهای موروثی (از رده خارج) را با روش‌های مختلفی مانند معماری مجدد (Rearchitect)، جایگزینی (Replace)، بازسازی (Rebuild) یا تغییر پلتفرم (Re-platform) با نیازهای جدید کسب‌وکار و تکنولوژی هماهنگ می‌کند. پروسه مدرن‌سازی نرم‌افزارهای کاربردی امکان چابکی، سرعت، مقیاس‌پذیری، قابلیت اطمینان و انطباق بیشتر را برای فناوری اطلاعات فراهم می کند، علاوه بر آن دردسر و هزینه‌های ناشی از نگهداشت زیرساخت‌های قدیمی و فرسوده را حذف می‌نماید.
مدرن‌سازی نرم‌افزارهای کاربردی شامل نوسازی عناصر مهمی همچون پلتفرم نرم‌افزار، کد برنامه، پایگاه‌داده، واسط/تجربه کاربری و مکانیزم‌های یکپارچه‌سازی می‌شود.
- نوسازی پلتفرم نرم‌افزار (Application Platform Modernization) به‌معنای ارتقاء سکوهای نرمافزاری قدیمی به سکوهای مدرن‌تر بخاطر کارایی، امنیت و مقیاس‌پذیری بهتر است.
- بازسازی کد نرم‌افزار (Code Refactoring)، به‌معنای بازبینی و بازنویسی کد نرم‌افزار از الگوریتم‌ها و متدهای قدیمی با خوانایی پایین به کد تمیز و نوین بدون تغییر خروجی (نتیجه) نرم‌افزار است.
- نوسازی واسط/تجربه کاربری (UI/UX Modernization) استفاده از فناوری‌های نوین و Multi-Channel برای طراحی تجربه کاربری درطی سفر مشتری است که منجر به تجربه لذت‌بخش برای مشتری می‌شود.
- نوسازی پایگاه داده (Database Modernization) می‌تواند شامل بازطراحی اسکیمای پایگاه‌داده و جداول اطلاعاتی و همچنین ارتقاء ابزار DBMS درجهت کارایی قوی‌تر بر روی حجم بالای داده‌ها، ارتقاء سرعت واکشی و تحلیل داده‌ها و امنیت بالاتر پایگاه داده باشد.
- نوسازی مکانیزم‌های یکپارچه‌سازی (Integration Modernization) می‌تواند به استفاده از میان‌افزارهای یکپارچه‌سازی (API Gateway, ESB, …) یا استفاده از استانداردها و فناوری‌های جدید برای یکپارچه‌سازی چابک و مطمن میان نرم‌افزارهای درون-سازمانی و برون-سازمانی باشد.
مدرن‌سازی داده، جنبه مهمی از مدرن‌سازی نرمافزاری است و تاکید آن بر ارتقاء سیستم‌های مدیریت داده، بازسازی نظام مدیریت/معماری داده و قابلیت‌های تحلیل داده‌ای است.
در شکل زیر مهمترین دلایل مدرن‌سازی نرم‌افزارها از دیدگاه متخصصان و مدیران آی‌تی بیان شده است:
5- وضعیت بازار
نتایج جدیدترین نظرسنجی موسسه معتبر گارتنر از مدیران ارشد فناوری اطلاعات، نشان می‌دهد که نیمی از سازمان‌ها بودجه “مدرن‌سازی آی‌تی” را افزایش داده‌اند و همچنین بحث مهاجرت به کلود جزو اولویت‌های اصلی این مدیران بوده است.
بازار خدمات مدرن‌سازی نرم‌افزارهای کاربردی در سال 2022 نزدیک 20 بیلیون دلار بوده است و انتظار است این رقم تا سال 2032 به عدد 32 بیلیون دلار (نرخ رشد 16.5 درصد) برسد.
مدرن‌سازی آی‌تی در دولت‌ها شتاب قابل توجه و فزاینده ای دارد. برای مثال اقدامات دولت امریکا در حوزه مدرن‌سازی فناوری از جمله قانون نوسازی اکتساب فناوری اطلاعات فدرال (FITARA) و قانون نوسازی فناوری دولتی (MGT) به همراه اختصاص بودجه برای ارتقای زیرساخت های فناوری اطلاعات و نرم‌افزارهای کاربردی و تاسیس صندوق سرمایه اختصاصی برای دستگاه‌های دولتی منجر به تحرک ملموسی در دستگاه‌های دولتی (عمومی) شده است که به طور متوسط 75 تا 80 درصد از بودجه فناوری اطلاعات خود را صرف “عملیات و نگهداری” می‌کنند و لذا سهم اندکی از بودجه را به نوآوری و مدرن‌سازی اختصاص می‌دادند.
6- مراجع
• Forrester (2024): IT Modernization Without Disruption
https://www.rocketsoftware.com/sites/default/files/resource_files/rocket-it-modernization.pdf
• IBM (2024): What Is Application Modernization
https://www.ibm.com/topics/application-modernization
• Envoc (2024) Modernizing Your Software Landscape
https://envoc.com/wp-content/uploads/2024/05/Envoc_SoftwareModernization_Ebook.pdf
• Wipro (2024): Modernizing Legacy Applications
https://www.wipro.com/content/dam/nexus/en/service-lines/applications/pdfs/modernizing-legacy-applications.pdf
• RedHat (2023): What is IT modernization?
• https://www.redhat.com/en/topics/application-modernization/what-is-it-modernization
• Dawson, G. (2018). IBM Center for The Business of Government.
https://businessofgovernment.org/sites/default/files/A%20Roadmap%20for%20IT%20Modernization%20in%20Government.pdf